Terwijl je dit leest is er geen horizon. De letter waar je oog nu op valt, zie je superscherp, maar iets naar links, of iets naar rechts, naar de randen van het scherm, vervaagt de wereld al. En nog iets verder weg van de letter waar je ogen nu ingespannen naar turen, daar lijkt alles zelfs verdwenen. De ruimte links en rechts van je, de ruimte achter je rug, en die boven en onder je - in de richting van plafond en vloer - je verliest ze al lezend uit het oog. De concentratie die nodig is om de letters met je ogen te vangen, reduceert je driedimensionale omgeving tot een kleine stip. Het ruimtelijk bewustzijn samengetrokken in een punt, zoals die aan het einde van deze zin.
Met het grootste gemak, en vaak ook met het grootste plezier, verlies je je, al lezend, in deze stip. Als een magneet trekt het de ogen naar zich toe, alle aandacht opeisend. De fysieke ruimtes achter je en die aan je weerzijden komen braak te liggen. Nadir en zenit? Het ruimtelijk bewustzijn wordt afgeschaald, zolang je maar blijft turen naar de letters.
Op zo'n manier het contact met de omgeving kwijtraken, was in het wilde leven van onze voorouders een doodvonnis. Lezen in het vrije veld, met al het rondsluipend gevaar, was net zoals de liefde bedrijven en dronken worden zonder de bescherming van vier muren, een riskante bezigheid.
Breek even los van het lezen en de letters. Kijk uit het raam, of maak bij wijze van pauze een korte wandeling. Met je ogen bevrijd, ontvouwt zich de kleine gele zone tot een landschap. Alsof toneelgordijnen terzijde worden getrokken. Het zicht is weliswaar niet zo scherp als bij het lezen van letter en punt, maar het zicht is breed. Het loopt vanuit je ooghoeken door tot schuin achter je.
En de ruimte helemaal achter je rug? Om daar te kijken, moet je je omdraaien. Een haas, een duif of een schaap hoeft dat niet te doen. Met ogen aan de zijkant van de kop hebben ze een panorama visie. Zonder hun kop te hoeven draaien zijn ze voorbereid op gevaar vanuit iedere richting.
De ogen van rovers liggen voorin hun kop en hun blik is scherp, van grote afstand zien ze een prooi. Jagen of gejaagd worden - een panorama visie of een scherpe priemende blik. Die twee eigenschappen lijken de rolverdeling in de natuur te karakteriseren. Er zijn rovers met beide visuele kwaliteiten, scherp en breed, maar een rover met zijwaartse schaapachtige ogen is nog niet gezien.
En de mens? Vertelt zijn visie het verhaal van een jager of een gejaagde?
Het jachtinstinct en de moorddadige blik kunnen echter door een irritante vlieg gereactiveerd worden.
Maar een opponent met een 360° visie is niet eenvoudig te verschalken.
Een krijgskunst waarbij je slechts met één opponent van doen hebt, die recht voor je staat, en die ook nog eens handelt volgens de voorgeschreven regels, is geen krijgskunst, dat is een sport. Rug en flanken, alle richtingen behalve die waar de ogen op gericht zijn, kunnen onbeschermd blijven.
Een krijgskunde die het dagelijkse leven reflecteert, en die de beoefenaar voorbereid zijn alertheid te spreiden over zes richtingen, vraagt om zachte ogen.
‘Soft Eyes’ is een concept dat in veel sporten wordt gebruikt om de atleet te ontspannen en zijn perifere zicht te vergroten. Sally Swift, de grondlegster van Centered Riding, raadde ruiters aan hun gezichtsscherpte te ontspannen en meer aandacht te besteden aan de tactiele interactie tussen paard en ruiter. wikipedia
EEN
Ga naar een rustige plaats waar je een vrij zicht hebt. Sta op rechtop, je armen langs je lichaam, of je handen boven op elkaar op je buik. Stel je voor dat je op een heldere dag bovenop een duin staat. Voor je zie een schip op de horizon. Wees je bewust van de vrije ruimte voor je. Dat is de eerste van de zes richtingen
TWEE EN DRIE
Verzacht je je blik nog meer, dan zal de horizon zich voor je verbreden. Recht voor je ligt nog steeds het schip - vanuit je ooghoeken zie je rechts en links het strand en de duinenrij. Zonder je hoofd te draaien kun je 180° van de horizon zien. Wees je bewust van de ruimte vóór je, links van je en rechts van je: dat zijn drie van de zes richtingen.
VIER
Als je je omdraait, zou je zien dat de horizon achter je doorloopt. Maar probeer nu, zonder je lichaam, je hoofd of je ogen te draaien, de ruimte achter je gewaar te zijn. Je lichaam is het centrum van de windroos. Wanneer je richting het westen staat, zien je ogen de halve cirkel van de horizon, van het noorden naar het zuiden. De horizon sluit achter je rug, in het oosten. De aarde is rond, de horizon is rond, je ruimtelijk bewustzijn is rond.
VIJF
Stel je een kleine wolk direct boven je hoofd voor. Deze vijfde richting. het zenit, maakt van de je omringende horizon een koepel. Je staat exact in het midden van de koepel, recht onder zijn hoogste punt.
Je omgeving als een enorme circustent. Een met pratende mensen gevuld grand-cafe - sluit je ogen en het geroezemoes van de stemmen overkoepelt je. Een ruimte als de Duomo in Florence, waar je exact in het midden van de mozaïekvloer gaat staan, onder het hoogste deel van de koepel. Het geluid van de voetstappen en het zacht gepraat van de bezoekers zullen de vijf richtingen voor je uittekenen.
Vijf richtingen binnen je blikveld, wanneer overkwam je dat voor het laatst? Met harde ogen gaat je dat niet lukken. Met zachtheid kun je het hele gewelf waarnemen - vier windstreken en het zenit tegelijk.
Het is geen wonder dat in een bijziende wereld, een wereld waar de horizon achter stenen muren is weg gemetseld, woorden als 'uitspansel' en 'zwerk' in onbruik zijn geraakt. Wanneer hebben we het nog over 'firmament' en 'hemelgewelf'? Werd in de zestiger jaren op muren gekalkt dat onder het plaveisel het strand lag, nu is de tijd aangebroken te realiseren dat de weidsheid en de horizon natuurlijk niet verdwenen zijn. Je hoeft alleen maar door muren en dak te leren kijken.
ZES
Laat tot slot je aandacht naar de grond waarop gaan, de vloer waarop je staat. De ruimte onder je lichaam, houdt niet op bij het oppervlak van de vloer. Als het zenit de vijfde richting was, is het nadir de zesde.
Stel je aan de voorzijde van je lichaam een ruimte van twee meter voor. Doe hetzelfde aan de linkerzijde en aan je rechterzijde. Vervolgens achter je lichaam een ruimte van twee meter. Dan boven je hoofd, in de richting van de koepel, het zenit, twee meter. En tenslotte een ruimte van twee meter onder je voeten, de grond in, in de richting van het nadir.
Je ruimtelijk bewustzijn neemt de vorm aan van een perfecte ballon. Ieder van de zes richtingen die de ballon definiëren zijn gelijkwaardig. De grootte van de ballon is naar keus. Staande onder de grote kerkkoepel bedraagt de ruimte in iedere richting misschien dertig meter, staande op de duintop wel honderd, of strekt zich uit tot aan de horizon. In alle gevallen is je lichaam het midden van de ballon. Of specifieker: het exacte centrum van de zes richtingen is je buik, de onderste dan tian, xia dan tian, 下丹田. Het ruimtelijk bewustzijn via zes richtingen, de praktijk van zachte ogen en het vinden en consolideren van het lichaamscentrum zijn hiermee aan elkaar verbonden.
Wordt vervolgd …