I CHUAN video #2
over jian wu
Gedurende mijn carrière als chi kung instructeur werd ik met regelmaat gevraagd om een les-bijdrage te geven op een martial art festival, symposium of congres. Het einde van dergelijke evenementen werd vaak ingeruimd voor demonstraties, gegeven door de deelnemende leraren. Het was altijd leuk - en soms meer dan leuk - om de verschillende martiale kunsten gedemonstreerd te zien. Tai Chi Chuan vorm in diverse stijlen, Ba Gua, zwaardvorm, stokvorm, pushing hands, Hsing I Chuan en meer.
Hoewel mijn gastles op congressen en festivals meestal goed werd ontvangen door deelnemers en organisatie, bleef een verzoek voor een demonstratie in de regel uit. Wat is er nu eenmaal te zien aan iemand die een paar minuten stil staat? ‘Zhan zhuang’, staande chi kung, als kijkgebeuren behoort tot eenzelfde categorie als ‘gras zien groeien’ en ‘slakkenrace’. Voor de beoefenaar mag ‘zhan zhuang’ de ingang zijn voor diepgaand zelfonderzoek, het blijft een uiterst individuele ervaring, en het lijkt niet echt geschikt voor een demonstratie. Of toch?
Hier past verduidelijking.
‘Zhan zhuang’ 站樁, de cultivatie en beoefening van staande houdingen is als het gereed maken van het instrument, in dit geval het lichaam. Een belangrijk deel van de I Chuan trainingstijd wordt eraan besteed. Zoveel zelfs, dat ‘zhan zhuang’ en I Chuan al gauw met elkaar verwisseld worden.
Ik herinner me lang geleden een stuk gelezen te hebben waarin, Miles Davis werd gevraagd waar hij toch steeds weer die fantastische jonge muzikanten vandaan haalde. Velen zouden na met hem gespeeld en getourd te hebben, een prachtige carrière als solo muzikant of bandleider hebben: Dave Holland, Tony Williams, Joe Zawinul, Wayne Shorter, Herbie Hancock, John Scofield etc etc. Hij vertelde hoe hij keek op welke manier ze hun instrument vasthielden, hoe ze achter hun instrument zaten. Er hoefde blijkbaar geen noot te worden gespeeld en het was hem duidelijk hoe het zou klinken.
‘Zhan zhuang’ is als het produceren van slechts één toon.
Als ‘zhan zhuang’ instructeur werd ik me over de jaren bewust, dat cultivatie door middel van onbeweeglijke staande houdingen voor een bepaalde groep beoefenaars ideaal was. Voordat zij naar lessen kwamen, hadden ze al ervaring opgedaan met een of andere martiale traditie, met sport of met dans. Ze hadden al intuïtief begrepen dat de kwaliteit van bewegen is te vinden in hoe de structuur van het lichaam wordt herkend en gebruikt. In de lessen hoefde ik als instructeur voor hen de ‘zhan zhuang’ niet uit te venten, hun motivatie was intrinsiek. Een ander gedeelte van voornoemde groep bestond uit leerlingen met artistieke achtergrond: zangers, instrumentalisten, ontwerpers, schrijvers. Ook zij begrepen vrijwel direct dat er een wereld te winnen was met behulp van de stille houdingen.
Helaas, er waren ook velen die al na een korte periode afhaakte bij de lessen. Te saai, slakkenrace, sport voor zombies, staan tot je een ons weegt. En ik kon ze meestal geen ongelijk geven. Net zoals ik de organisatoren van de congressen en festivals geen ongelijk kon geven, als ze mij niet uitnodigden voor een afsluitende publiekelijke demonstratie.
Er zijn na de ‘zhan zhuang’ vijf stappen te nemen om tot een demonstratie te komen.
Na het leren hanteren van het instrument en het produceren van een rake toon of een rake klap, komt het hoofdstuk van het overgaan van de ene toon naar een andere. Zoals in een toonladder, bij een akkoorden sequentie of in een melodie. Daar zijn een oneindig aantal mogelijkheden voor, maar het advies nu is om simpel te beginnen en te pendelen tussen twee gekozen tonen.
Binnen de I Chuan wordt dit ‘shi li’ 試力 genoemd, letterlijk ‘het testen de kracht’, ‘het testen van de potentiële mogelijkheden’. ‘Shi li’ is het heen en weer gaan tussen twee tonen, tussen twee akkoorden, tussen een toon en een consonant, tussen een toon en een dissonant. De zich herhalende beweging, uiteindelijk in cirkelvorm, wordt langzaam uitgevoerd en daarmee uitvergroot.
Snel is simpel, probeer het eerst langzaam. Rek de beweging uit, door de tijd te vertragen. Vergroot de tijdbalk en de resolutie van de beweging zal hoger worden. Door steeds meer te investeren in de ‘shi li’ aanpak en het te integreren met de staande houdingen, zal die resolutie steeds een stukje groeien. Hiaten kunnen gevuld worden, zwaktes gerepareerd, misconcepties over het eigen lichaam recht gezet.
‘Shi li’ training ziet er uit of keer op keer de naald overslaat door een kras op een vinyl plaat. Het klinkt als minimal music. Langzame herhaling. Ik meen dat in de Tai Chi tradities dit fenomeen ‘reeling silk’ wordt genoemd. Wat mij betreft een aansprekende naam.
Alle mogelijke interne verbindingen tussen lichaamsonderdelen worden door ‘shi li’ stuk voor stuk aangestipt en bewust gemaakt. Terugkerend bij de ‘zhan zhuang’ beoefening worden al die herwonnen en versterkte verbindingen geactiveerd en bruikbaar gemaakt voor actie.
Het derde onderdeel van I Chuan is vergelijkbaar met ‘shi li’. Waar dat laatste zich richt op het bovenlichaam, kan de beoefenaar via ‘zhou bu’ 走步 de interne verbindingen in voeten, benen en het bekken terugvinden en testen. Via de ‘shi li’ worden de hogere en middenregisters ontwikkeld, met behulp van de ‘zhou bu’ het lagere toonbereik.
Alle kracht en beweging wordt volledig zichtbaar en manifest in het bovenlichaam, maar vindt zijn oorsprong in de benen. ‘Zhou bu’ is daarmee een cruciaal onderdeel van I Chuan. Het bestaat uit een beperkt aantal zich steeds herhalende stappen en stationair pompende bewegingen van de benen. Goed benenwerk is onopvallend en er wordt vaak aan voorbij gegaan, net als in muziek de baslijn. Maar als die ontbreekt, of pover van kwaliteit is, zal de muziek als een kaartenhuis in elkaar zakken.
Luister, en kijk, naar de baslijn in Bach’s Brandenburger Concert #6.
Of kijk en luister naar de bescheiden, maar geniale baslijnen van James Jamerson, bassist op nagenoeg alle gouden Motown muziek.
‘Shi li’ en ‘zhou bu’ worden uiterst langzaam uitgevoerd, de tijdslijn wordt uitgerekt, de resolutie van iedere beweging wordt daarmee zo hoog mogelijk gemaakt. De gemaakte actie kan dan optimaal ‘bekeken’ en ingevoeld worden. Hij wordt dan ’bewust bekwaam’. Daarna, met behulp van het gereedschap van het vierde segment van I Chuan wordt de actie verinnerlijkt, en verschuift naar het ‘onbewust bekwame’.
Onbewust, automatisch, je kunt het dromen. De bewuste, langzame beweging wordt samengebald tot in een flits. Zoals niezen of je vinger terugtrekken als je je dreigt te verbranden. Dit heet ‘fa li’ 发力 of ‘fa jing’, explosie kracht. De muziek die eerst misschien bedacht en gemaakt klonk, krijgt opeens schittering en spontaniteit. Je zou een hoge mate van concentratie verwachten, maar er is eerder sprake van het omgekeerde. Of anders geformuleerd: de concentratie is niet mentaal, maar wordt gedragen door het lichaam als geheel.
Daarna komen we bij het vijfde platform: het terrein van samenspel. Tot nu toe besliste jij wanneer de beweging te beginnen. Jij besliste over haar richting, snelheid en kracht. Maar nu is er een medespeler, die ongetwijfeld andere plannen en wnesen heeft. Dit leidt al snel tot botsing en conflict, maar wat zou er gebeuren als je luistert en volgt wat je medespeler in gang zet. ‘Tui shou’ 推手 brengt de beoefenaar van spreken naar luisteren, van initiëren naar volgen.
‘Tui shou’ kent verschillende vertalingen - pushing hands, sensing hands - en verschillende wijze van uitvoeren - single pushing hands, double pushing hands, moving pushing hands. De essentie ervan is om al het voorgaande - zhan zhuang, shi li, zhou bu en fal li - toe te passen in een levende omgeving.
Alleen muziek maken. Muziek maken met anderen.
Ik zag indertijd de Balinese gamelan group van I Made Jimat. De muzikanten en dansers kwamen uit één dorp, velen waren familie van elkaar. Ik sloot mijn ogen, en hoorde één persoon spelen.
Pat Metheny en Charlie Haden, beide een leven vol muziek achter de rug. Wie leidt en wie volgt, is in Beyond the Missouri Sky niet meer im frage.
En dan: alles is in de vingers, een goede techniek, muzikaliteit, ritme en handigheid - maar toch mist er nog iets. ‘Shi sheng’ 試聲 training ruimt de laatste reservering op, het helpt om de actie uit je tenen te laten komen. Binnen de I Chuan leert het hoe de stem te gebruiken, hoe de uitgaande energie te focussen, waar de kracht vandaan te laten komen. Dit laatste ingrediënt voegt een snufje overtuigingskracht toe.
Zoals zen-meester Dogen het verwoordde: handel alsof het de allereerste keer is, doe het met beginners geest. En tegelijk: doe alsof het de laatste mogelijkheid is, die je gegeven wordt. Alsof de duivel je op de hielen zit. Het lichaam, de adem en de geest als smelten samen als één. Geen liflafjes, geen tierelantijnen, maar compacte en oprechte en simpele actie.
En dan: waar het allemaal om begonnen was, de demonstratie. Dit zevende platform heet ‘jian wu’ 健舞, ‘martiale dans’, de ‘health dance’, het zevende platform. Het is de spontane toepassing van de vorige zes opdrachten, de vorige zes trainingsniveaus. De ‘jian wu’ als demonstratie kan niet geïmiteerd worden, er kan geen gouden standaard worden gevolgd, er is geen vastgestelde vorm. Zelfs de ‘jian wu’ van één en dezelfde beoefenaar is nooit twee keer eender.
Bekijk hieronder een magnifieke ‘jian wu’ demonstratie van een van de oude meesters, Cui Rui-Bin. Misschien kun je de ‘zhan zhuang’, de ‘shi li’ en ‘zhou bu’, de ‘fa jing’, de ‘tui shou’, en de ‘shi sheng’ erin herkennen.