EEN BRUISEN VAN MOGELIJKHEDEN
Wu Chi houding
Hieronder een bewerking van een post met dezelfde titel van 4 augustus 2024.
Binnen de Chinese traditionele interne krijgskunsten bestaat een opmerkelijke trainingsmethodiek: het voor langere tijd blijven staan in bepaalde lichaamshoudingen. Niet zelden wordt er tegen dit soort praktijken met een zeker dedain aangekeken. Ze zouden statisch zijn, losstaand van de martiale dynamiek en eigenlijk naïef. Hoe zou martiale vaardigheid ooit getraind kunnen worden door stil te staan? Toch laat de correcte beoefening van zhan zhuang - de collectie aan staande houdingen - zien, dat reactiesnelheid, sensitiviteit, bewegingscoördinatie en stressbestendigheid er door aangescherpt kunnen worden.
Met name één martiale traditie, I Chuan, zet volledig in op het gebruik van stille houdingen. De gehele basis van I Chuan wordt gelegd door zhan zhuang beoefening. Zhan zhuang wordt in de letterlijke zin vertaald als ’staan als een stok’, maar aanschouwelijker als ‘staan als een boom’. Een essentiële houding is wu chi zhuang.
Wu chi verwijst naar een nog ongevormde actie. Voordat een bepaalde actie is geselecteerd en zich manifesteert, is hij deel van een grote verzameling mogelijkheden. Voordat ‘stap naar voren’ is geselecteerd en zich manifesteert, ligt ze samen met ‘stap naar achteren’, ‘stap zijwaarts’, ‘spring omhoog’ of ‘draai’ en vele andere bewegingsopties als latente mogelijkheid te wachten, alle met eenzelfde potentiële waarde. Er is een vacuüm, een stadium van pre-beweging, waar al deze opties ter beschikking staan, maar zich nog niet laten zien.
De wu chi houding gaat niet gepaard met een specifieke beweging: het is de optelsom van een hele reeks bewegingen. In plaats van zich te beperken tot enkel 'stap voorwaarts', richt de beoefenaar zich op het tegelijkertijd maken van 'stap voorwaarts' èn 'stap achterwaarts'. Plus 'stap links', 'stap rechts’, 'ga zitten' 'sta op', 'draai naar links', ‘draai naar rechts’ en meer.
Hoewel de bewegingen binnen de wu chi houding zich niet laten zien, zijn ze volledig actief, zoals een stationair lopende automotor. De beoefening van wu chi bevindt zich op het terrein van de pre-beweging.
Tijdens de beoefening van wu chi bereidt de intentie (i) het lichaam voor op actie. Alle kwaliteiten van beweging worden in stilte geactiveerd en getest: de richting, de duur, de lengte, de kracht, de intensiteit etc., zonder dat dit alles leidt tot een daadwerkelijke beweging. De beoefenaar wil bewegen, heeft een duidelijke intentie gecultiveerd om dat te doen, maar laat er toch niets van zien.
In plaats van een doffe patstelling, een saaie stilstand, leeft er binnen in de wu chi houding een hoge interne dynamiek. Het zindert van de mogelijkheden.
De wu chi houding lijkt op de houding van een verwonderd kind. Of van een volwassene die intens staat te luisteren. Gecentreerd, geaard, in balans, de zintuigen gespitst, optimaal ontspannen. Het besluit om te gaan bewegen is nog niet gemaakt, en wordt steeds opnieuw uitgesteld. Toch is het lichaam klaar om op ieder gewenst moment in actie te komen.
Op de atletiekbaan klinkt ‘OP UW PLAATSEN’: het lichaam ontspant en verbindt zich met de grond. Dan ‘KLAAR’: de geest scherpt zich en alertheid groeit. Op ‘AF’ explodeert de atleet naar voren en de geaccumuleerde energie wordt opgesoupeerd.
Maar hier neemt de wu chi training een andere afslag. OP UW PLAATSEN en KLAAR blijven zoals ze waren, maar er volgt geen AF, geen signaal om weg te sprinten.
In plaats van het anders zo onvermijdelijke AF keert de beoefenaar terug naar de diepe fysieke ontspanning van OP UW PLAATSEN. En gebruikt dat als een inbedding voor een nog meer verhoogde mentale scherpte bij een volgende KLAAR. De AF-fase komt te vervallen! In plaats daarvan volgt er een doorgaande afwisseling tussen OP UW PLAATSEN en KLAAR, in steeds hogere intensiteit en verfijning.
Het AF-moment wordt dicht benaderd en veel potentiële energie, chi, wordt opgebouwd. Niets daarvan gaat verloren in beweging. Het onderzoeksgebied van de wu chi zhuang is de schijnbaar lege ruimte vóór de beweging, de beweging die zolang de wu chi houding wordt beoefend, nooit gaat komen.
Fysiek gesproken is de wu chi houding links-rechts symmetrisch. Ook de intentie om te bewegen is gelijk verdeeld tussen de linker- en de rechterzijde. Als gevolg van de AF-opdracht kan de beoefenaar even snel en even krachtig naar links dan wel naar rechts bewegen. Maar, zoals gezegd, het AF weerklinkt niet en er volgt dus geen enkele beweging, In plaats daarvan wordt de circulatie van chi in ruime mate gestimuleerd.
En dat is nog niet alles. De fysieke houding en de verdeling van intentie is ook perfect verdeeld tussen de voorzijde en de achterzijde van het lichaam. Als het AF zou klinken, kan de beoefenaar snel en adequaat naar voren dan wel naar achteren bewegen. Maar er weerklinkt geen AF. Dus geen fysieke beweging, naar voren nog naar achteren. In plaats daarvan een flinke stimulans voor de interne chi circulatie.
Een idem voor de ruimte bovenin en de ruimte beneden in het lichaam.
Stel je voor: je staat stil midden tussen het verkeer op een druk verkeersplein. Overal om je heen voetgangers, fietsers, fatbikes, auto’s, een bus en een tram. Wanneer het lichaam gespannen is en/of de geest afgeleid, zul je nooit de juiste respons kunnen geven op potentiële botsing. Een fietser komt van rechts, een auto van achter, de tram van voren. Je aandacht en de intentie om snel te kunnen wegstappen moet zich verdelen tussen zes primaire richtingen. Het idee achter de wu chi houding brengt uitkomst.
Wanneer het beeld van een druk verkeersplein je niet bevalt: sta in het voorjaar of de vroege zomer vroeg op en ga het bos in. Sta met je ogen gesloten, rechtop, de voeten stevig op de grond, ontspannen, de oren gespitst. Het wonder van de vogelgeluiden, die je als een koepel omgeeft, zal je op natuurlijke wijze met de ruimte om je heen verbinden. Vogelgeluiden voor, achter, links en rechts, boven, en misschien ook wel beneden je op de grond. Je adem is langgerekt en stil. Je intentie verspreidt zich in zes richtingen, maar ook nu heeft dat geen enkele fysieke beweging tot gevolg. Vanuit je lichaamscentrum in je onderbuik, het xia dan tian, wordt de chi zich in zes richtingen gestimuleerd.
Herinner je het verstoppertje spelen van je kindertijd. Na het terugtellen stond je daar alleen, je afvragend waar je vriendjes zich verstopt hadden. Je keek naar voren, maar tegelijk naar achteren. Je keek naar links en rechts, boven en beneden, allemaal tegelijk. En met dat je de hele omgeving in de gaten houdt, ben je in staat - wanneer dat nodig is - in iedere mogelijke richting in actie te komen.
In de I Chuan traditie trainen we wu chi houding voor vijf of tien minuten. Vijf of tien minuten om zintuigelijke waarneming te verfijnen en alertheid te trainen, reactiesnelheid te vergroten, meer te aarden, en chi op te bouwen. Maar er zijn ook dagen dat we zonder onderbreking voor 45 minuten in diezelfde wu chi houding staan. 45 minuten besteed aan training met een uiterst hoge intensiteit.
Een andere naam voor de wu chi houding dezelfde houding is ti cha zhuang. Ti vertaald als ‘dragen’ of ‘optillen’, cha als ‘steken’. In stilte maak je tijdens de beoefening van de ti cha zhuang twee bewegingen tegelijk: een naar boven gericht tillen, en een naar beneden gericht steken. Beide bewegingen zijn beperkt tot het minimum; in feite heffen ze elkaar op tot in een stille houding. De intentie is helder en duidelijk: geen fysieke beweging maar een krachtige stimulus voor de circulatie van chi.